O Gradu Kruševcu

Grad Kruševac

Grad Kruševac zahvata površinu od 854 km²,  obuhvatajući 101 naselje sa preko 145.000 stanovnika. Sam grad Kruševac, kao urbano područje, broji oko 65.000 stanovnika.
Kruševac predstavlja centar Rasinskog okruga koji obuhvata još i opštine: Aleksandrovac, Brus, Varvarin, Trstenik i Ćićevac. 

Kao grad bogate tradicije i sa viševekovnom istorijom, nekada srednjevekovna srpska prestonica, Kruševac danas predstavlja moderan grad, ekonomski, administartivni, kulturni, zdravstveni, obrazovni, informativni i sportski centar od značaja za Rasinski okrug i Republiku Srbiju.

Kruševac se nalazi u kruševačkoj kotlini koja obuhvata kompozitnu dolinu Zapadne Morave i prostire se između Levča i Temnića na severu, Župe, Kopaonika i Jastrepca na jugu i Kraljevačke kotline i Ibarske doline na zapadu.

Arheološki park - lazarev Grad

Svoj prestoni grad knez Lazar, po svemu sudeći, podiže 1371. godine, kada kao najmoćniji oblasni gospodar učvršćuje vlast na čitavoj osvojenoj teritoriji. Kao grad, Kruševac se prvi put pominje početkom 1387. godine, u povelji kojom knez Lazar potvrđuje ranije trgovačke privilegije Dubrovčanima (”U slavnom gradu gospodstva mi Kruševcu...”).

 

Crkva Lazarica

Crkvu Lazaricu s pravom nazivaju biserom moravske arhitekture. Sazidana je 1375. ili 1376. godine u slavu prvorođenog sina kneza Lazara i ujedno naslednika prestola, despota Stefana. Posvećena je arhiđakonu Stefanu, zaštitniku dinastije Nemanjića.

Kuća Simića

Kuća Simića spada u najstarije građevine u Kruševcu. Iako nema pouzdanih podataka o tačnom vremenu njenog nastanka, po stilskim odlikama može se pretpostaviti da je građena na samom kraju XVIII ili početkom XIX veka, ali u svakom slučaju pre 1833. godine, kada je Kruševac oslobođen od Turaka.

Izuzev arhitektonskih vrednosti, značajna je i za kulturnu istoriju grada. Smatra se da je najpre bila vlasništvo turskih begova, braće Frenčević, potom, Stojana Simića, prvog starešine tek oslobođene varoši, koji ju je dobio od svoga kuma Miloša Obrenovića.

U ovoj kući je dogovorena 1835. godine  poznata Knez Miletina buna, kojom je ograničena vlast kneza Miloša.

Spomenik knezu Lazaru

Spomenik osnivaču Kruševca, knezu Lazaru, nalazi se u istočnom delu arheološkog parka "Lazarev grad". Otkriven je 27. juna 1971. godine, povodom proslave "Šest vekova Kruševca".

Autor Nebojša Mitrić, vajar iz Beograda, za predstavu figure Lazara, bio je inspirisan uobičajenim položajem srpskih srednjevekovnih vladara na svom kovanom novcu: sedeći stav sa mačem preko krila.

Galerija Milića od Mačve

Milić Stanković, akademski slikar iz Beograda, rodom iz Mačve, jedan od najistaknutijih slikara u savremenom srpskom slikarstvu, poklonio je Kruševcu krajem 2000. godine legat od preko 120 slika iz srpske istorije, od Stefana Nemanje do savremenog doba, sa akcentom na Kosovski boj 1389. godine i Kruševac srednjeg veka.

Narodni muzej Kruševac

Narodni muzej Kruševac osnovan je 19. decembra 1951. godine.  Za proteklih skoro 60 godina rada i kontinuiranog razvoja, izrastao je u značajnu ustanovu kulture kako u samom Kruševcu tako i na prostoru grada Kruševca, Rasinskog okruga i Republike Srbije.

Obretenje Lazarevo

Zidna slika "Obretenje Lazrevo" nalazi se u holu Doma sindikata na Trgu kosovskih junaka, na prostoru od 40 m² i rad je čuvenog slikara Milića od Mačve. Otkrivena je 27. juna 1971. godine, povodom proslave "Šest vekova Kruševca".

 

Donžon kula

Glavna gradska kula ("Donžon"), danas očuvana u visini od oko 18 m (objekat je bio visok preko 20m), zidana je oblutkom i lomljenim kamenom, sa tesanicima od peščara kao ojačanjima u uglovima.

Na osnovu vidljivih ležišta međuspratnih konstrukcija na istočnoj strani, gde se nalazio i glavni ulaz, može se zaključiti da je, pored prizemlja, imala četiri sprata. Približno spoljni oblik linije glavne kule i bedema koji od nje polaze u pravcu severa i istoka, prati odbrambeni suvi rov dubine 4,5 m i maksimalne širine 9 m, neobrađenog dna, sa stranicama ojačanim potpornim zidovima.

Crkva Sv. Đorđa

Crkva Svetog Đorđa sagrađena je1904. godine na mestu stare skromne crkve iz 1838. godine. Projekat je uradio arhitekta Dušan Živanović u srpsko-vizantijskom stilu. Polihromno rešenje fasada dato je po uzoru na graditeljstvo moravske škole.

Umetnička galerija

U objektu porodične kuće poznatog kruševačkog trgovca Ljotića, sagrađne dvadesetih godina prošlog veka, danas se nalazi Umetnička galerija, osnovana 1961. godine u okviru Narodnog muzeja u čijem sastavu se i danas nalazi. 
Arhitektura i unutrašnje uređenje odgovara umetničkom ukusu najbogatijeg sloja Kruševljana između dva rata.

Fasada do ulice je bogato ukrašena ornamentima i arabeskama sa floralnim i geometrijskim motivima. Na krovnom delu dominira reljef sedećeg dečaka u antičkom stilu.

Spomenik kosovskim junacima

Spomenik kosovskim junacima predstavlja simbol Kruševca i najmonumentalnije delo nacionalne skulpture s početka XX veka. Rad je znamenitog srpskog vajara Đorđa Jovanovića. Otkriven je na Vidovdan 1904. godine, u okviru proslave stogodišnjice Prvog srpskog ustanka, u prisustvu kralja Petra I Karađorđvića.

Spomen park Slobodište

Spomenički kompleks "Slobodište" prostire se na južnoj periferiji grada, pored Vaspitno-popravnog doma koji je nekada bio nemački logor, na mestu gde je okupator streljao tokom Drugog svetskog rata više stotina rodoljuba iz Kruševca i okoline.

Po arhitektonskim rešenjima i filozofskoj poruci, Slobodište predstavlja izuzetan spomenički kompleks u našoj zemlji, posvećen slobodi i revoluciji.

Spomenik miru

Ovaj svojevrstan spomenik ideji mira postavljen je u Kruševcu na Gazimestanskom trgu 1997. godine.Spomenik, u izvesnoj meri, predstavlja krunu mirotvoračkih akcija, koje u Kruševcu sprovode klubovi mira, ponikli na inicijativu profesora Pavla Bubanje. Blagodareći ovim aktivnostima, Kruševac je prihvaćen kao član grupe od preko 80 svetskih gradova "Vesnika mira".

Gradska kuća

Gradska kuća predstavlja najreprezentativniji objekat izveden u Kruševcu u periodu pre Prvog svetskog rata, u vreme započinjanja intenzivne graditeljske aktivnosti koja će se odvijati prvih decenija XX veka. Građena po projektu Nikole Nestorovića, u periodu od 1898. do 1904. godine, u duhu neoklasicizma, zgrada je zadržala svoju autentičnost, kako u spoljašnjem izgledu tako, uglavnom, i u unutrašnjosti.